#43 Gertrude Elion: genialna projektantka przełomowych leków. Nagrodzona medycznym Noblem w 1988 r.

Gertruda Belle Elion otrzymała Nagrodę Nobla w 1988 roku za odkrycia w dziedzinie chemoterapii i rozwoju metod leczenia farmakologicznego. Wśród leków, które opracowała jest m.in. acyklovir, ten sam, którym smarujemy usta, gdy wyskoczy na nich opryszczka. A to tylko jeden z leków na długiej liście jej odkryć, które pozwoliły wygrywać z chorobami.
Cofnijmy się w czasie, do styczniowej nocy 1918 roku, która w Nowym Jorku była tak mroźna, że zamarzały i pękały rury z wodą. 18 stycznia na świat przychodzi Getruda Elion. Była dzieckiem, które cechowało ogromne pragnienie wiedzy i cieszyła ją nauka niemal wszystkich przedmiotów. Wszechstronnie uzdolniona: należała do Historycznego Klubu Dramatycznego, Klubu Elektroniki i Nauki oraz Chóru; opublikowała esej i wiersz w roczniku szkolnym. Przeskoczyła dwie klasy i ukończyła liceum w 1933 roku, mając zaledwie 15 lat.
Zbiega się to w czasie z tragicznym dla niej doświadczeniem, jakim jest śmierć ukochanego dziadka, który chorował na raka żołądka. To doświadczenie sprawia, że Trudy postanawia znaleźć lek na raka i rozpoczyna studia w Hunter College. Wybiera kierunek naukowy, stawia na chemię. Rozważała także zgłębianie biologii, ale zrezygnowała, bo chciała uniknąć... preparowania zwierząt. To czasy Wielkiego Kryzysu, w rodzinie Trudy także się nie przelewa, ponieważ jej ojciec stracił sporo pieniędzy na giełdzie i zbankrutował podczas krachu w 1929 roku. Na szczęście nadal miał swój zawód i lojalnych pacjentów, a Hunter College umożliwia bezpłatną naukę najlepszym studentom.
W 1937 roku, w wieku 19 lat, Gertrude Elion ukończyła studia i złożyła podania do piętnastu szkół wyższych, bo chciała kształcić się dalej. Jednak pomimo imponującego dorobku akademickiego, żadna z nich nie przyznała jej wsparcia finansowego, by rozpocząć pracę nad doktoratem. Nie mogła też znaleźć pracy w laboratoriach. Pogląd, że nauka to „męska sprawa” był wtedy regułą, a nie wyjątkiem. Z trudem zaoszczędziła tyle, by zapisać się na studia w New York University. Jako jedyna kobieta w grupach chemicznych na studiach magisterskich pisała pracę dyplomową nocami i w weekendy, pracując jednocześnie najpierw jako recepcjonistka w gabinecie lekarskim, a potem jako nauczycielka zastępcza chemii i fizyki w szkole średniej. W 1941 roku uzyskała tytuł magistra.
W znalezieniu stałej pracy pomogła jej II Wojna Światowa. Ponieważ wielu mężczyzn zaangażowano w wysiłki wojenne, laboratoria zaczęły zatrudniać kobiety. Elion podjęła pracę jako analityk chemii spożywczej, mierzyła kwasowość ogórków, sprawdzała konsystencję majonezu. W czerwcu 1944 roku jej ojciec otrzymał w swoim gabinecie dentystycznym próbkę środka przeciwbólowego. Zauważył, że producent leku mieści się w stanie Nowy Jork i zasugerował córce, aby Trudy zapytała tam o pracę. To przełomowy moment w jej życiu, bo poznaje dr. Georga Hitchingsa. W kolejnych dekadach partnerstwo Hitchingsa i Elion okazało się niezwykle owocne. Po raz pierwszy Elion miała pracę, która była dla niej intelektualnie stymulująca. George Hitchings okazał się nie tylko nieocenionym partnerem badawczym, ale także pomocnym mentorem.
W latach 50. XX wieku Elion, wspólnie z George’em Hitchingsem, opracowała systematyczną metodę tworzenia leków opartą na wiedzy z zakresu biochemii i chorób. Jednym z pierwszych leków stworzonych przez ten duet był lek na białaczkę, który w skojarzeniu z innymi farmaceutykami, pomógł wielu dzieciom z tą chorobą przeżyć. Inne leki, które opracowali, były stosowane w walce z malarią, dną moczanową, wspierały procesy przeszczepów organów. Dziełem Trudy jest acyklovir, który zwalcza wirus opryszczki. Elion później określiła acyklowir jako „moją ostatnią perłę.” Wisienką na torcie jej kariery była Nagroda Nobla, którą trzymała w 1988 roku, do spółki z Hitchingsem. Otrzymanie Nobla przez Elion miało szczególne znaczenie, biorąc pod uwagę przeszkody, które musiała pokonać. Niewielu laureatów pochodziło z przemysłu farmaceutycznego, a jeszcze mniej było w tym elitarnym grobie osób bez doktoratów, a tym bardziej kobiet. Elion była dopiero piątą kobietą, która otrzymała Nagrodę Nobla w dziedzinie medycyny!