Aflevering 64: Kruidnageloorlogen

In aflevering 64 van Radio Horzelnest verdiepen we ons in een goeddeels vergeten oorlog om één van de kostbaarste specerijen. Hiervoor schuift voor de tweede keer historicus Tristan Mostert bij ons aan. Eerder in aflevering 16 was hij te gast om te praten over Banda-eilanden en hoe Jan Pietersz Coen daar op bloederige wijze het monopolie op de specerijenhandel in nootmuskaat en foelie vestigt. De verovering van Banda is wellicht de bekendste specerijoorlog die woedt in de zeventiende eeuw, maar zeker niet de enige oorlog. We blijven ditmaal min of meer in dezelfde regio, de Molukken, maar richten ons nu op de centrale en noordelijke eilanden van deze archipel. En we richten ons op een andere specerijplant, de kostbare bloesem van de kruidnagelboom. Onze gast, Tristan, is als historicus gespecialiseerd in de vroegmoderne koloniale geschiedenis van Azië en publiceerde veelvuldig over dit onderwerp. Vorig voorjaar rondde hij zijn promotieonderzoek af en verdedigde zijn proefschrift getiteld: ‘Spice War: Ternate, Makassar, the Dutch East India Company and the Struggle for the Ambon Islands (c. 1600-1656)’. Op indrukwekkende wijze combineert hij hierin de politieke, militaire, economische en ecologische geschiedenis van de Molukken in de zestiende en met name de zeventiende eeuw. Op basis van archief- en literatuuronderzoek reconstrueert Tristan het verloop van de allianties, conflicten, verdragen en de algehele concurrentiestrijd tussen de machtsfacties in dit gebied. Een strijd die uiteindelijk uitmondt in de Grote Ambonse of Hoamoalse Oorlog (1651-1656) en eindigt met het handelsmonopolie op kruidnagel van de VOC. Daarbij laat hij zien dat het verloop van dit monopoliestreven moet worden geduid vanuit een bredere historische context, met voldoende oog voor de andere spelers. Het sultanaat van Ternate, de opkomst van het rivaliserende sultanaat Gowa en de stad Makassar op Zuid-Celebes en de politieke situatie op Ambon en Seram. Veel luisterplezier! TIMESTAMPS 00:00-02:11 – Introductie 04:34-08:38 – Waarom dit proefschrift? Tristans bezoek aan de Molukken & de bergforten op Ambon. 08:38-17:55 – Begin kruidnagelteelt, nageloogst & etnobotanie 17:55-24:47 – Enkele hoofdrolspelers in de specerijoorlogen: Ternate, Tidore, West-Seram (Hoamoal), Makassar, Hitu (Ambon), Hikayat Tanah Hitu en rol van religie in staatsvorming 24:47-31:20 – Portugal, Spanje, Makassar en het sultanaat Goa & de VOC 31:20-40:00 – Monopoliestreven van de VOC en de aankomst Nassauvloot in 1624 40:00-51:07 – Gouverneur Artus Gijsels, milieu-oorlogsvoering & Hongi-tochten 51:07-55:24 – Verzet tegen de VOC, oorlog op Hitu, Kapitan Hitu Tepil en zijn opvolger Kakiali 55:24-01:17:33 – Aan loop naar de Grote Ambonse/Hoamoalse Oorlog, rol van Kimelaha Madjira, Makassar en Arnold de Vlamingh & de vernietiging en ontvolking van Hoamoal. 01:17:33-01:20:19 – Afsluiting