De stand van het onderzoek naar de Rechtspraak

In deze podcast vertellen Enide Maegherman en Shosha Wiznitzer, over de resultaten van hun lopende onderzoek naar het perspectief van strafrechters op rechterlijke oordeelsvorming. Beiden zijn verbonden aan het cluster Wetenschappelijk Onderzoek van het bureau Raad voor de rechtspraak. Ze hebben eerder een artikel op basis van een vragenlijst op dit onderwerp geschreven voor de periodieke uitgave Rechtstreeks, en kunnen nu meer vertellen over het vervolgonderzoek.

De uitgave Rechtstreeks

In de ‘De stand van het onderzoek’ verwelkomen Harry Koster en Lyana Francot wetenschappers en onderzoekers. Harry en Lyana spreken met hen over de laatste stand van zaken in hun onderzoek naar de Rechtspraak in Nederland. In de gesprekken en presentaties worden fundamentele vragen en dilemma’s niet geschuwd, maar is er ook aandacht voor praktische oplossingen.

Bart Schellekens, kennisgroepvoorzitter AVG en Privacy bij de Belastingdienst, reflecteert op het betoog van Hoogleraar Gegevensbescherming en Privacyrecht Anna Berlee uit aflevering 2 van deze podcastserie en legt Anna een aantal van zijn observaties voor. Bart is als data- en techjurist gefascineerd in de invloed van technologie op de maatschappij en vice versa. Binnen het ICT-recht is hij gespecialiseerd in privacy/gegevensbescherming en data-ethiek.

In de podcast ‘De stand van het onderzoek’ verwelkomen Harry Koster en Lyana Francot wetenschappers en onderzoekers. Harry en Lyana spreken met hen over de laatste stand van zaken in hun onderzoek naar de Rechtspraak in Nederland. In de gesprekken en presentaties worden fundamentele vragen en dilemma’s niet geschuwd, maar is er ook aandacht voor praktische oplossingen.

In januari van dit jaar verscheen het Research Memorandum over de effectiviteit van rechterlijke vonnissen. Onderzoeker Jos Hoevenaars presenteert daarin de resultaten van een verkennend nationaal en internationaal literatuuronderzoek.

Uit zijn zoektocht in nationale en internationale literatuur blijkt dat er geen sprake is van een alomvattend effectiviteitsbegrip dat in onderzoek naar rechterlijke vonnissen leidend is. De gehanteerde definitie van effectiviteit blijkt afhankelijk van de doelstellingen die aan de rechtspraak worden toegeschreven. Deze verschillen per rechtsgebied en zijn bovendien door de tijd heen continu aan discussie en verandering onderhevig. Zo worden binnen het strafrechtelijk domein de strafdoelen als uitgangspunt genomen voor de invulling van het effectiviteitsconcept, wordt binnen het civielrechtelijke domein hoofdzakelijk gekeken naar de naleving van civiele vonnissen en richt de bestuursrechtelijke literatuur zich doorgaans op effectiviteit in termen van rechtsbescherming, controle op de overheid en doorwerking van vonnissen.

Dit literatuuronderzoek was er 1 van een 2-luik, de andere is Research Memorandum ‘Beroep op de rechter’ 2022-4.

In deze podcast interviewt Bart Diephuis, adviseur/onderzoeker op het gebied van economisch en data-gedreven onderzoek bij de Raad voor de rechtspraak, Jos Hoevenaars, nu als Postdoctoraal Researcher werkzaam aan de Erasmus School of Law over dit thema.

In deze podcast gaat Rosan Witmond, junior onderzoeker bij de Raad voor de rechtspraak in op haar verkennende onderzoek naar het concept ‘strafklimaat’.
In de rechtswetenschappelijke of criminologische literatuur vinden we geen standaarddefinitie van de term ‘strafklimaat’ terug. Er wordt wel veel (empirisch) onderzoek naar gedaan. De onderzoeksresultaten worden gebruikt door politici die wetswijzigingen beogen. De beoordeling van het Nederlandse strafklimaat in termen van ‘te streng’ of ‘te mild’ vormt dan een rechtvaardiging voor veranderingen in het strafrechtsysteem. En dan vooral: wijzigingen in de rechtspositie van verdachten en veroordeelden. Een conceptualisering van het begrip strafklimaat draagt bij aan zowel een gefundeerder wetenschappelijk onderzoeksveld als rechtsbescherming in de praktijk.

In de podcastserie ‘De stand van het onderzoek’ verwelkomen Harry Koster en Lyana Francot wetenschappers en onderzoekers. Harry en Lyana spreken met hen over de laatste stand van zaken in hun onderzoek naar de Rechtspraak in Nederland. In de gesprekken en presentaties worden fundamentele vragen en dilemma’s niet geschuwd, maar is er ook aandacht voor praktische oplossingen.

In deze aflevering van ‘De stand van het onderzoek’ zijn Lucas Noyon, werkzaam bij het wetenschappelijk bureau van de Hoge Raad en Rogier Hartendorp, bijzonder hoogleraar maatschappelijke effectiviteit van de rechtspleging aan de universiteit Leiden en rechter bij de rechtbank Den Haag in gesprek.

Lucas Noyon is gepromoveerd op het onderwerp strafrecht en publieke opinie en in dat onderzoek heeft hij veel aandacht gehad voor het vertrouwen in met name de strafrechtspleging, maar ook in rechtspraak in brede zin. Rogier en Lucas gaan in deze podcast in op het onderwerp vertrouwen en met name wat de waarde van wantrouwen ook kan zijn. Daarbij staan een aantal vragen die zij willen beantwoorden centraal. In de eerste plaats, wat weten we nu van vertrouwen en wat weten we nog niet over vertrouwen? Vervolgens gaan zij in op de vraag hoe vertrouwen kan ontstaan. En tenslotte, de laatste vraag is, wat is nou die waarde van wantrouwen?