Weg met de belasting!

Toen ik, Bart Geeraedts, de socioloog Christien Brinkgreve interviewde over het boek Taalkracht dat zij samenstelde, waren we het eens dat ook een woord als Belasting een woord is dat een negatieve lading heeft. Door het te framen als een last, lokt het negatief gedrag uit. Belasting moeten we daarom anders noemen. Met een term die een positieve lading heeft. En een lading die ook recht doet aan wat het is. Het maakt onze maatschappij rechtvaardiger, lichter en gelukkiger. Actie dus! Doen we dat met een burgerinitiatief of een petitie? Ik sprak met politicoloog Pieter Hilhorst en met Reinder Rustema van petities.nl. (Pieter had nog een leestip over hoe framing werkt door bepaalde woorden te gebruiken: Don't think of an elephant van George Lakoff.)

In deze aflevering een advocaat in fiscale zaken, Merijn van Leeuwen. Hij staat o.a. mensen bij die van belastingfraude verdacht worden. Merijn reageerde op de aflevering met de officier van justitie. Daarin gingen we iets te kort door de bocht, vond hij. Op zich is hij geen tegenstander van het veranderen van de naam Belastingdienst. Maar dan moet die wel zorgen dat hun dossiers ook in orde zijn: 'De Belastingdienst moet leveren!' Tevens sprak ik met Erik Pool, rijksambtenaar en auteur van het boek 'Macht en Moed'. Daarin beschrijft hij dat ambtenaren niet alleen een ambt, maar óók een persoonlijke verantwoordelijkheid dragen. Hij vindt het een goed idee om de naam 'Belastingdienst' te veranderen. Maar vindt dat daar een taak ligt voor schrijvers en dichters om met een goed alternatief te komen. Dat vinden wij ook een goed idee!

"Een briljant plan!", zo noemt Peter van Bergeijk het idee om het woord Belasting te veranderen. Hij is econoom en hoogleraar Internationale Economische Betrekkingen en Macro-economie aan de Erasmus Universiteit Rotterdam. Hij ziet dat ook economen steeds vaker zien dat woorden een probleem negatief of positief kunnen framen. Ook Marc van Oostendorp komt aan het woord. Hij is hoogleraar Nederlands en Academische Communicatie aan de Radboud Universiteit Nijmegen. Hij waarschuwt ervoor dat zo'n woord-verandering niet top down moet gebeuren. Anders ben je nog verder van huis. Kijk voor de stand van zaken én de petitie op www.wegmetdebelasting.nl.

Naar aanleiding van zijn stuk op de opiniepagina van de Volkskrant, praat ik met Martin Lambregts. Hij is officier van justitie bij het Functioneel Parket, een landelijk onderdeel van het OM, dat gespecialiseerd is in fraudezaken. Waaronder ook belastingfraudezaken. We praten o.a. over belasting betalen als een vorm van beschaving. Over het Deense woord voor belasting, 'skat'. Wat ook 'schatje' betekent. En over een bijzondere Indiase feestdag: Aaykar Diwas, ‘Inkomstenbelastingdag’. Maakt het zijn werk als officier van justitie makkelijker als we het voortaan zouden hebben over 'maatschappelijke bijdrage'?

Mensen die geld verdienen met kapitaal, dragen naar verhouding minder bij aan onze samenleving dan mensen die geld verdienen met werken. Dat is niet echt een nieuw inzicht dat Mirjam de Rijk in deze podcast biedt. Zij is publicist over economie en samenleving en ziet dat er wel iets verandert: deze ongelijkheid roept steeds meer ongemak en weerstand op. Taal kan de reden zijn dat mensen minder willen bijdragen. We noemen deze bijdrage namelijk ‘belasting'. Paul van Lange, hoogleraar sociale psychologie, vertelt in deze aflevering over een onderzoeksmethode waarmee in een spel kan worden aangetoond hoe vrijgevig mensen zijn. Paul vindt het interessant om te kijken hoe deze test uitpakt wanneer je in de éne spelsituatie het woord ‘bijdrage’ gebruikt en in de andere het woord ‘belasting’. Wij dringen aan op zo’n onderzoek!