Museum van de Verwondering

Op 9 februari 1928 wordt Hendrik Antoon Lorentz begraven. Heel Haarlem loopt uit en vormt een erehaag langs de route van zijn kist.
De Eerste en Tweede Kamer zijn leeg, want alle ministers en volksvertegenwoordigers zijn in Haarlem. Het telegraafverkeer in Nederland wordt 3 minuten stilgelegd. Albert Einstein is aanwezig en ook de Volkenbond in Geneve besteedt aandacht aan Lorentz’ overlijden. Wie was Hendrik Lorentz?

In de laatste aflevering van dit seizoen brengt Diederik een eerbetoon aan deze briljante natuurkundige en Nobelprijswinnaar, die van 1909 tot 1928 een laboratorium in Teylers Museum had. Diederik legt uit waarom hij een van de belangrijkste wetenschappers was die Nederland ooit gekend heeft. Trienke vertelt over Lorentz’ laboratorium – op de plek van het eerste laboratorium van Van Marum - dat in 2017 na een grondige restauratie geopend werd voor bezoekers. Hier kun je de theatrale rondleiding De Lorentz Formule volgen, waarmee je teruggaat naar Lorentz’ tijd. Acteurs Dorien van Gent en Harpert Michielsen spelen een stuk uit de theatrale tour.

Na deze aflevering weet je waarvoor Lorentz de Nobelprijs kreeg, dat hij een vaderfiguur was voor Einstein en hoe hij een cruciale rol speelde in diens relativiteitstheorie, hoe maatschappelijk betrokken hij was en dat Almere er zonder hem niet geweest was. Als klap op de vuurpijl hoor je de vonk van de Elektriseermachine.

Presentatie: Diederik Jekel, Dide Vonk
Hoofdconservator wetenschap: Trienke van der Spek
Acteurs De Lorentz Formule: Harpert Michielsen en Dorien van Gent
Productie, editing en montage: Dide Vonk
Mixage: Sonya Vos
Muziek: Studio QKLQ

Volg de podcast om niks te missen! Nieuwe afleveringen verwacht eind 2021.
Voor meer informatie over Teylers Museum: www.teylersmuseum.nl

📍 Meer informatie over De Lorentz Formule vind je hier: https://bit.ly/2Us1Y23

Reisverslagen, natuurhistorische boeken, atlassen en meer: de boekencollectie van Teylers bestaat uit ongeveer 125.000 banden. Diederik en Dide nemen een kijkje in de Bibliotheek, een plek die kennis en geschiedenis ademt. Hier kwam de kennis van de wereld bij elkaar en is goed te zien hoe die kennis zich ontwikkelde. Hoofd collectiebeheer wetenschap Herman Voogd werkt al heel Dides leven in Teylers, maar nog altijd als hij de bibliotheek binnenkomt, gebeurt er iets speciaals. Hij laat Dide en Diederik de mooiste boeken zien, waarbij Diederik vooral kippenvel krijgt bij de Encyclopédie van Diderot en d’Alembert, in feite de Wikipedia van de Verlichting. Ook de biologie van draken, de verzamelingen van Boudewijn Büch en Goethe en het verschil tussen wetenschap en ‘ik heb mijn eigen feiten’ komen aan bod.
Beveiliger Frank, die lang in boekhandels werkte, zou zo een hele dag in de Bibliotheek kunnen zitten met een boek. Wim vertelt over de vele filmopnames in de Bibliotheek en het orgel dat ooit in de hal van het museum stond.

Presentatie: Diederik Jekel, Dide Vonk
Hoofd collectiebeheer wetenschap: Herman Voogd
Gastheer/beveiliging: Frank Rijkes en Wim de Jong
Productie, editing en montage: Dide Vonk, De Makers Podcast
Mixage: Sonya Vos
Muziek: Studio QKLQ

Volg de podcast om niks te missen!
Voor meer informatie over Teylers Museum: www.teylersmuseum.nl

❤️‍🔥 De favoriet van Diederik: De Encyclopédie van Diderot en D’Alembert bekijk je hier: https://bit.ly/3j3kND2
📖 Het oudste boek uit de collectie: Liber de proprietatibus rerum door Bartholomeus Anglicus, 1485: https://bit.ly/2SYPzCn
🌍 De Atlas van Reinier Ottens: https://bit.ly/2SXzFbr
🌿 Geneeskrachtige planten staan in Naauwkeurige beschrijving der aardgewassen door Abraham Munting https://bit.ly/3d6Sf7S
📚 Bekijk hier een eerdere rondleiding door Herman en de linkjes naar de boeken op onze site: https://bit.ly/2SXvtsd
🦴 Herman gaf ook een tour over de collectie van Boudewijn Büch: https://bit.ly/3gWxigY
🎬 Welke opnames vonden er allemaal plaats in de Opkamer van onze bibliotheek? https://bit.ly/3wSRd7p

Teylers Museum heeft zo’n 17.000 munten en penningen in de collectie. Een deel daarvan is te zien in het Numismatisch Kabinet. Munten (vertegenwoordigen een waarde) en penningen (kleine gedenktekens) worden duidelijk interessanter als je het verhaal erachter kent. Dat is een kolfje naar de hand van conservator numismatiek Jan Pelsdonk. Hij vertelt over hoe zijn liefde voor munten ontstond tijdens buitenlandse vakanties en hij deelt de verhalen achter een aantal bijzondere munten en penningen: van een muntje uit de zevende eeuw voor Christus tot een vredespenning die een oorlog veroorzaakte. En moet je al die munten ook poetsen?

Diederik is gefascineerd door een penning uit 1618, die herinnert aan de verschijning van een komeet. Beveiliger Frank vertelt dat de guldenmunt bezoekers nog steeds aanspreekt, Wim heeft een mooi voorbeeld van hedendaagse penningkunst: een penning die is ‘geslagen’ door er een tank overheen te laten rijden.

Voor directeur Marjan Scharloo schuilt de aantrekkelijkheid van penningen in de historie: in elk exemplaar zit een gecomprimeerde boodschap uit het verleden naar jou. Het zijn monumenten in miniatuur, die je kan vasthouden in de palm van je hand. Een mooi voorbeeld daarvan is een penning uit de 16e eeuw, gemaakt door Leone Leoni om zijn bewondering voor Michelangelo tot uiting te brengen.

Presentatie: Diederik Jekel, Dide Vonk
Hoofdconservator Numismatische Collecties: Jan Pelsdonk
Directeur Teylers Museum: Marjan Scharloo
Gastheer/beveiliging: Frank Rijkes en Wim de Jong
Productie, editing en montage: Dide Vonk, De Makers Podcast
Mixage: Sonya Vos
Muziek: Studio QKLQ

Volg de podcast om niks te missen!
Voor meer informatie over Teylers Museum: www.teylersmuseum.nl

💰 Jan zette alle besproken munten en penningen op een rij: https://bit.ly/2Sxw6Zc
🌠 De favoriete penning van Diederik: Het verschijnen van een komeet, 1618: https://bit.ly/353YyEY
🚜 De "tank-penning" van Wim: https://bit.ly/3pDEUc1
👉🏻👈🏻 De Michelangelo-penning van Marjan: https://bit.ly/3gro5gC

🥇 Hier vind je de blogs van Jan (en andere collega's): https://bit.ly/3v4qjaN

Diederik en Dide gaan backstage! Conservator Terry van Druten neemt ze mee naar het depot, waar ze zien dat het opbergen van spullen bij hen thuis toch net iets anders gaat dan in het museum. Terry vertelt hoe een groep van 1700 tekeningen vanuit Rome in Haarlem terecht kwam, inclusief de tekening waarmee Michelangelo de steiger van de Sixtijnse kapel op klom: de ontwerptekening van de hand van God in het beroemdste fresco ter wereld. Terry vertelt over zijn liefde voor tekeningen: alle ideeën – van schilderij tot gebouw - beginnen vaak met een tekening. Dichterbij een kunstenaar kom je niet. Teylers Museum verzamelt nog steeds tekeningen en Terry legt uit hoe hij keuzes maakt voor de collectie.
Beveiligers Wim en Frank vertellen over de kopieën van de tekeningen die je in het museum kunt doorbladeren en hoe geliefd die zijn bij Amerikanen.
Conservator Marleen Ram laat zien hoe kunsthistorisch onderzoek bijna detectivewerk is en hoe dat recent tot twee ontdekkingen in de collectie van Teylers Museum heeft geleid.

Correctie bij deze aflevering:
- Teylers Museum heeft 25 Michelangelo's.
- Teylers Museum heeft 12 tekeningen van Rembrandt en van bijna al zijn etsen een exemplaar.

Presentatie: Diederik Jekel, Dide Vonk
Hoofdconservator Kunst: Terry van Druten
Conservator Kunst: Marleen Ram
Gastheer/beveiliging: Frank Rijkes en Wim de Jong
Productie, editing en montage: Dide Vonk, De Makers Podcast
Mixage: Sonya Vos
Muziek: Studio QKLQ

Volg de podcast om niks te missen!
Voor meer informatie over Teylers Museum: www.teylersmuseum.nl

Lees meer:
👉 Blog over Michelangelo's hand: https://bit.ly/3fEYvnC
🖼️ Blog over ontdekking Constable: https://bit.ly/2TiA3kG
✨ Blog over ontdekking Bernini's: https://bit.ly/2TeCbcZ

Wat waren die steenachtige botten en plantenresten nou eigenlijk precies? Vingeroefeningen van God? Toeval? Diederik vertelt over hoe een fossiel van een reuzensalamander werd aangezien voor een mens die de zondvloed niet had overleefd. En over hoe een tijd van twijfel en onduidelijkheid kon leiden tot een van de eerste gevallen van wetenschapsfraude. Grote wetenschappers komen aan bod: Georges Cuvier durfde dankzij de tanden van de mammoet iets te zeggen over uitsterven. Eugène Dubois vond de missing link tussen mens en aap. Teylers Museum als tijdstekening van nadenken over de geschiedenis van de aarde en de plek van de mens daarin. Collectiemedewerker Tim vertelt over krassen op oeroude schildpadschilden en tanden en over hoe er nog altijd onderzoek gedaan wordt in de collectie van Teylers.

Extra informatie bij deze aflevering:
- Het klinkt nu alsof onze mammoetschedel het exemplaar is geweest waar Cuvier mee werkte, maar dat is niet zo. Dit exemplaar werd in Nederland gevonden, nadat Cuvier zijn onderzoek al had gepubliceerd.
- Rond minuut 32-33 wordt Adriaan Gilles genoemd, zijn volledige naam is Adriaan Gilles Camper (zijn achternaam ontbrak).
- De collectie in Teylers komt van Petrus Camper, die was groot verzamelaar. De soort is wel naar deze ‘oerverzameaar’ Hoffman genoemd; hij had de mosasaurusschedel als eerste in bezit.

Presentatie: Diederik Jekel, Dide Vonk
Hoofdconservator wetenschap: Trienke van der Spek
Collectiemedewerker Wetenschap: Tim de Zeeuw
Productie, editing en montage: Dide Vonk
Mixage: Sonya Vos
Muziek: Studio QKLQ

Volg de podcast om niks te missen!
Voor meer informatie over Teylers Museum: www.teylersmuseum.nl