Hristiyanlık

Hristiyanlık Podcastimizin amacı nedir? Bunu nasıl yapmayı umuyoruz?

İsa Mesih, Göklerin Egemenliği'ni açıklarken Define ve İnci benzetmesini kullanır. Peki neden? Adamın biri İsa'ya gelip, “Öğretmenim, sonsuz yaşama kavuşmak için nasıl bir iyilik yapmalıyım?” diye sordu. İsa, “Bana neden iyilik hakkında soru soruyorsun?” dedi. “İyi olan yalnız biri var. Yaşama kavuşmak istiyorsan, O'nun buyruklarını yerine getir.” “Hangi buyrukları?” diye sordu adam. İsa şu karşılığı verdi: “ ‘Adam öldürmeyeceksin, zina etmeyeceksin, çalmayacaksın, yalan yere tanıklık etmeyeceksin, annene babana saygı göstereceksin’ ve ‘Komşunu kendin gibi seveceksin.’ ” Genç adam, “Bunların hepsini yerine getirdim” dedi, “Daha ne eksiğim var?” İsa ona, “Eğer eksiksiz olmak istiyorsan, git, varını yoğunu sat, parasını yoksullara ver; böylece göklerde hazinen olur. Sonra gel, beni izle” dedi. Genç adam bu sözleri işitince üzüntü içinde oradan uzaklaştı. Çünkü çok malı vardı. (Matta 19:16-22) İsa Eriha'ya girdi. Kentin içinden geçiyordu. Orada vergi görevlilerinin başı olan, Zakkay adında zengin bir adam vardı. İsa'nın kim olduğunu görmek istiyor, ama boyu kısa olduğu için kalabalıktan ötürü göremiyordu. İsa'yı görebilmek için önden koşup bir yabanıl incir ağacına tırmandı. Çünkü İsa oradan geçecekti. İsa oraya varınca yukarı bakıp, “Zakkay, çabuk aşağı in!” dedi. “Bugün senin evinde kalmam gerekiyor.” Zakkay hızla aşağı indi ve sevinç içinde İsa'yı evine buyur etti. Bunu görenlerin hepsi söylenmeye başladı: “Gidip günahkâr birine konuk oldu!” dediler. Zakkay ayağa kalkıp Rab'be şöyle dedi: “Ya Rab, işte malımın yarısını yoksullara veriyorum. Bir kimseden haksızlıkla bir şey aldımsa, dört katını geri vereceğim.” İsa dedi ki, “Bu ev bugün kurtuluşa kavuştu. Çünkü bu adam da İbrahim'in oğludur. Nitekim İnsanoğlu, kaybolanı arayıp kurtarmak için geldi.” (Luka 19:1-10)

Antalya İncil Kiliseleri Başpastörü Ramazan Arkan'ın rehberliğinde, Matta İncili'nde yer alan İsa'nın Soy Ağacı ile ilgili bir çalışmaya başlıyoruz. Bu önemli metin, İsa'nın kökenleri ve atasal bağlantılarına dair bilgi veren bir liste sunar. Matta İncili'nin 1. bölümünde bulunan bu soy ağacı, İsa'nın Davut soyundan geldiğini vurgular ve İsa'yı ve öğretilerini daha iyi anlamamız için bir çok değerli bilgi sunar.

İsa Mesih, Göklerin Egemenliği'ni açıklarken Kaybolan Oğul benzetmesini kullanır. Peki neden? İsa, “Bir adamın iki oğlu vardı” dedi. “Bunlardan küçüğü babasına, ‘Baba’ dedi, ‘Malından payıma düşeni ver bana.’ Baba da servetini iki oğlu arasında paylaştırdı. “Bundan birkaç gün sonra küçük oğul her şeyini toplayıp uzak bir ülkeye gitti. Orada sefahat içinde bir yaşam sürerek varını yoğunu çarçur etti. Delikanlı her şeyini harcadıktan sonra, o ülkede şiddetli bir kıtlık baş gösterdi, o da yokluk çekmeye başladı. Bunun üzerine gidip o ülkenin vatandaşlarından birinin hizmetine girdi. Adam onu, domuz gütmek üzere otlaklarına yolladı. Delikanlı, domuzların yediği keçiboynuzlarıyla karnını doyurmaya can atıyordu. Ama hiç kimse ona bir şey vermedi. “Aklı başına gelince şöyle dedi: ‘Babamın nice işçisinin fazlasıyla yiyeceği var, bense burada açlıktan ölüyorum. Kalkıp babamın yanına döneceğim, ona, Baba diyeceğim, Tanrı'ya ve sana karşı günah işledim. Ben artık senin oğlun olarak anılmaya layık değilim. Beni işçilerinden biri gibi kabul et.’ “Böylece kalkıp babasının yanına döndü. Kendisi daha uzaktayken babası onu gördü, ona acıdı, koşup boynuna sarıldı ve onu öptü. Oğlu ona, ‘Baba’ dedi, ‘Tanrı'ya ve sana karşı günah işledim. Ben artık senin oğlun olarak anılmaya layık değilim.’ “Babası ise kölelerine, ‘Çabuk, en iyi kaftanı getirip ona giydirin!’ dedi. ‘Parmağına yüzük takın, ayaklarına çarık giydirin! Besili danayı getirip kesin, yiyelim, eğlenelim. Çünkü benim bu oğlum ölmüştü, yaşama döndü; kaybolmuştu, bulundu.’ Böylece eğlenmeye başladılar. “Babanın büyük oğlu ise tarladaydı. Gelip eve yaklaştığında çalgı ve oyun seslerini duydu. Uşaklardan birini yanına çağırıp, ‘Ne oluyor?’ diye sordu. “O da, ‘Kardeşin geldi, baban da ona sağ salim kavuştuğu için besili danayı kesti’ dedi. “Büyük oğul öfkelendi, içeri girmek istemedi. Babası dışarı çıkıp ona yalvardı. Ama o, babasına şöyle yanıt verdi: ‘Bak, bunca yıl senin için köle gibi çalıştım, hiçbir zaman buyruğundan çıkmadım. Ne var ki sen bana, arkadaşlarımla eğlenmem için hiçbir zaman bir oğlak bile vermedin. Oysa senin malını fahişelerle yiyen şu oğlun eve dönünce, onun için besili danayı kestin.’ “Babası ona, ‘Oğlum, sen her zaman yanımdasın, neyim varsa senindir’ dedi. ‘Ama sevinip eğlenmek gerekiyordu. Çünkü bu kardeşin ölmüştü, yaşama döndü; kaybolmuştu, bulundu!’ ” (Luka 15:11-32)

Bartalmay en belirsiz havarilerden biridir. Adı yalnızca İncil’de İsa’nın 12 Havarisinin isimlerinin yer aldığı 4 yerde geçer. Onun dışında genellikle Natanel olarak geçtiği düşünülür. O dönemde farklı isimlerle bilinen ve bazen lakaplar takılan insanlar düşünüldüğünde bu yorum mantıklıdır. Özellikle Yuhanna bölümünde Natanel isminin havariler arasında geçtiğini görürüz. Eğer Bartalmay, Natanelolarak biliniyorsa ki genel kanı bu yöndedir. O halde Natanel olarak Havariler listesi dışında İncil’in Yuhanna bölümündeki bir olayla onun İsa’yla olan diyaloguna tanık oluruz. Filipus, Natanel’e İsa’dan ilk bahsettiğinde Natanel’ibiraz şüpheci olarak görürüz. İncil’in Yuhanna 1:45-50 bölümleri şöyle der; Filipus, Natanel'ibularak ona, ‹‹Musa'nın Kutsal Yasa'da hakkında yazdığı, peygamberlerin de sözünü ettiği kişiyi, Yusuf oğlu Nasıralı İsa'yı bulduk›› dedi. Natanel Filipus'a, ‹‹Nasıra'dan iyi bir şey çıkabilir mi?›› diye sordu. Filipus, ‹‹Gel de gör›› dedi. İsa, Natanel'in kendisine doğru geldiğini görünce onun için, ‹‹İşte, içinde hile olmayan gerçek bir İsrailli!›› dedi. Natanel, ‹‹Beni nereden tanıyorsun?›› diye sordu. İsa, ‹‹Filipusçağırmadan önce seni incir ağacının altında gördüm›› yanıtını verdi. Natanel, ‹‹Rabbî, sen Tanrı'nın Oğlu'sun, sen İsrail'in Kralı'sın!›› dedi. 50 İsa ona dedi ki, ‹‹Seni incir ağacının altında gördüğümü söylediğim için mi inanıyorsun? Bunlardan daha büyük şeyler göreceksin. Natanel, Filipus’un çağrısı sonrası İsa’yla karşılaştığında şüphesi yok oldu ve İsa’ya Sen Tanrı’nın Oğlu’sun dedi! Bartalmay, Nasıra'yıyargılamak ve onunla alay etmek konusunda hızlı davrandı belki ama İsa yine de onu seçti. İncil’de Yuhanna 21.bölümde son kez ismini görürüz. Balığa çıkan 7 öğrenci arasında ismi geçer. Bu pasajdan öğrendiğimiz kadarıyla Bartalmay Celile kentinden biriydi. İncil’de onunla ilgili çok az bilgi buluruz. Asya’da misyonerlik yaptığı yani Tanrı sözünü duyurup Hristiyan mesajını aktardığı söylenir. YaniTürkiye’de İncil’i duyurmuştur. Arabistan’a ve İran’a gittiği ve İsa’nın sözlerini oralarda duyurduğu aktarılır. Daha sonra Matta’nın yazdığı İncil bölümüyle Hindistan’a gittiği ve müjdeyi orada duyurduğu aktarılır. Havarilerin çoğu gibi Onun da şehit edildiği aktarılır. Ölümüyle ilgili çeşitli söylentiler var. Kilise tarihçisi Eusebius, yüz yıl sonra ünlü İskenderiye filozofu Pantenus’un Hindistan’a yaptığı bir yolculuk sırasında Matta tarafından aktarılan İncil bölümünü bulduğunu yazar. Birçok kaynağa göre Bartalmay Ermenistan’da müjdeyi duyurduğu ve İsa’nın sözlerini vaaz ettiği için çarmıha gerilerek şehit edildiği aktarılır. Bazı aktarımlar daha da korkunçtur. Bartalmay’ın çarmıha gerilip öldürüldükten sonra derisinin yüzüldüğü ve başının kesildiğini aktarır bu kaynaklar. Kimi kaynaklara göre de kırbaçlanarak şehit edilmiştir. Söylediğim gibi birçok teoloğa ve kaynağa göre Bartalmay ile Natanyel aynı kişidir; çünkü İncil’de Bartalmay’ın adının geçtiği yerde Natanyel, Natanyel’in adının geçtiği yerde de Bartalmayadı görülmez. Dolayısıyla bu iki ismin aynı kişi için kullanıldığını söyleyebiliriz. Havarileri tasvir eden birçok sanat eseri ve ikonada da Bartalmay, derisini giymiş bir halde veya derisi yüzülmüş bir şekilde elinde bıçakla yansıtılır. Bu da ölümüyle ilgili bize ipucu verir. Ölümüyle ilgili aktarılan bilgiler farklı olsa dakimsenin bu havarinin yaşlılıktan ya da doğal sebeplerden öldüğünü görmüyoruz. Sonuç olarak bir gerçek var. İsa’yı canından çok sevdi ve inanıp-yaydığı mesaj uğruna şehit edildi.