Fruitige verhalen

In de supermarkt moet je al geluk hebben om meer te vinden dan een Jonagold of een Elstar. Als je naar de peren kijkt, is het al Conference wat de klok slaat. Nochtans waren er vroeger tientallen fruitrassen in Vlaanderen. Het platteland was een lappendeken van weides, met hoge fruitbomen. Die maakten plaats voor intensieve fruitteelt met allemaal dezelfde laagstammen. Nochtans hebben de oude rassen hun kwaliteiten. Hoe halen we ze terug?

Dirk Van Den Eynde is een fervente verzamelaar van oude fruitrassen. Hij heeft de afgelopen jaren al 430 vergeten rassen naar zijn Bogaerdenberg gehaald. Dirk heeft diverse redenen voor zijn levenswerk. Allereerst helpt hij zo de natuurlijke fruitrassenrijkdom een flink handje. Hij wil streekeigen rassen, omdat die beter passen bij de natuurlijke omstandigheden in zijn regio. Door minder bespuiting heb je in de Vlaamse heuvels bovendien minder last van erosie als gevolg van afspoeling van grond. Die grond komt los te liggen door het rijden met zware tractoren met spuitmachines.

Anse Kinnaer is geboren en getogen in Tienen en opgeleid als bio-ingenieur bodemkundige. Ze is landschapsonderzoeker en houdt zich vooral bezig met het uitvoeren van historisch geografisch onderzoek in functie van bescherming van landschappelijk erfgoed. Dankzij een project in 2016 in Haspengouwen werd ze expert inzake hoogstamboomgaarden en erfgoedzorg. Haar interesse ligt vooral in landschap vanuit verschillende perspectieven: erfgoed, landbouw, natuur, toerisme en de samenwerking tussen die domeinen.

👉 Meer weten

• ⁠⁠Boomgaard Bogaerdenberg⁠ van Dirk Van Den Eynde
• Wandeling ⁠Bogaerdenpad⁠
• ⁠⁠Nationale Boomgaardenstichting⁠⁠
• Velt: ⁠⁠zelf fruitbomen en -struiken kweken⁠⁠
• ⁠Agentschap Onroerend Erfgoed⁠⁠

Leven en werken in de natuur, het klinkt romantisch. Maar boeren is vooral hard werken. En dan werkt ‘de natuur’ soms niet mee. Plantjes worden al snel onkruid, dieren worden plagen, schimmels doen de oogst mislukken. Het kan ook anders. Landbouw en natuur kunnen ook samenwerken en elkaar versterken. De juiste planten kunnen de bodem op een natuurlijke manier bemesten. Natuurlijke vijanden kunnen schadelijke beestjes in toom houden. En als de landbouw natuurvriendelijker wordt, kunnen bedreigde soorten een comeback maken. Kunnen landbouw en natuur vrienden zijn?

Patrick Nijs maakt zijn eigen wijnen met ongelooflijk veel liefde, passie en dankbaarheid. Hij doet aan regeneratieve wijnbouw in symbiose met de natuur. Hij is een meester in het blenden van druivenrassen. Hij kent intussen elke wijnstok van zijn wijngaard, spreekt er bijna tegen. Wijn maken op de eigen wijngaard: het is Patrick zijn grote geluk. Zijn wijn Chansaar rood kreeg in juni ‘23 nog een Belgian Wine Award van Gault&Milliau.

Sanne Govaert is biologe en doctor in de bio-ingenieurswetenschappen. Ze was tijdens dit interview projectcoördinator "boer zoekt natuur, natuur zoekt boer". Voor dit project slaan het Algemeen Boerensyndicaat en Natuurpunt de handen in elkaar om de toenemende polarisatie tussen landbouw en natuur te begrijpen en terug te dringen. Recent schreef ze mee aan de brochure Zakgids om landbouwers en natuurbeschermers dichter bij elkaar te brengen.

👉 Meer weten

• Wijngaard Patrick Nys
• Natuurpunt: De natuurherstelwet: wat staat er eigenlijk in?

Stel je voor dat jij en ik, en een tiental andere mensen uit de buurt, onze eigen boomgaard zouden hebben. Nee, we worden geen professionele fruittelers, en we starten ook niet samen een bedrijf op. Maar we beheren samen een voedselbos. Het werk verdelen we eerlijk. De oogst ook. En iedereen die wil, mag meedoen. Klinkt als een sprookje? Dat sprookje kan werkelijkheid worden. Want in het Hageland komen drie nieuwe voedselbossen. En er bestaan er nu ook al. Ze worden beheerd als een ‘common’ of ‘gemene grond’. Landbouwgrond samen beheren was in het verleden helemaal niet uitzonderlijk. Zit daar vandaag opnieuw toekomst in?

Riet Nackaerts is groot geworden in een zingende familie. Samen met haar man Björn wil ze hun leven vullen met de dingen waar ze blij van worden. Ze gaan voor een kwaliteitsvol leven, bewust in harmonie met de natuur. Verbonden met alles om hen heen. Ze willen met hun projecten mensen kunnen inspireren om ook een kwaliteitsvol leven te gaan leiden. Projecten waar zelfzorg, zorg voor elkaar en het delen van overvloed centraal staan. Zo startten ze ook Voedselbos De Moutgaard op.

Maïka De Keyzer doctoreerde als geschiedkundige over het succes van inclusieve commons in de middeleeuwse Kempen. Ze onderzoekt praktijken van gemeenschappelijke eigendom in plattelandseconomieën en bestudeert de veerkracht van zelfvoorzienende boerensamenlevingen bij ecologische en economische crises. Met haar interdisciplinaire aanpak toont ze dat machtsongelijkheid samenlevingen kwetsbaarder maakte voor milieugevaren.

👉 Meer weten

• Het Gemout
• De Moutgaard
• Alles over voedselbossen in Oost-Brabant en het voedselbosnetwerk
• Commons Lab
• Multipoly, het project rond commons van Avansa

Onze zomers worden droger en heter. De afgelopen jaren hebben we al veel hittegolven, overstromingen en stormen over ons heen gekregen en we hebben het einde daarvan nog lang niet gezien. We willen de aarde ook niet uitputten of vervuilen. Hoe kunnen we duurzaam en klimaatbestendig aan landbouw en fruitteelt doen in Vlaanderen? En, op kleinere schaal, hoe begin je zelf met een natuurlijke moestuin?

Frank Anrijs heef al sinds hij klein is altijd graag geholpen bij zijn vader in de groentetuin. Hij stapte later mee in het permacultuurbedrijf van zijn ouders: Yggdrasil. Vanuit de overtuiging dat de huidige manier van tuinieren en landbouw bedrijven fundamenteel verkeerd is, wil hij iedereen die wil luisteren overtuigen dat er andere en betere opties zijn. Deze manier van tuinieren noemt hij – en hij niet alleen – Natuurlijk Tuinieren: tuinieren met de natuur mee, niet tegen de natuur in!

Ann Gomand is onderzoeker pit- en steenfruit bij PC Fruit. Het Proefcentrum Fruitteelt is een internationaal erkend onderzoekscentrum in fruitteelt. Het is de plek in het hart van de fruitstreek waar wetenschappelijk onderzoek, demonstratie naar fruittelers, individuele bedrijfsvoorlichting en diensten aan bedrijven samenvloeien. Dit onderzoekscentrum is er voor de fruitteler, het toeleveringsbedrijf en de onderzoeker.

👉 Meer weten

• Yggdrasil
• Velt: Wat is permacultuur?
• Proefcentrum Fruitteelt
• Ecotron-onderzoek
• CSA netwerk