تاریخ علم و اندیشه

گفتگویی به بهانۀ ترجمۀ کتاب «مکانیکی‌سازی تصویر جهان: از فیثاغورس تا نیوتن» نوشتۀ دیکسترهویس

Dijksterhuis, The Mechanization of the World Picture: Pythagoras to Newton, 1986 (1950).

وحید احمدی

امیرمحمد گمینی

علیرضا شفاه

تیرماه 1402

پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی

چگونه سوگیری‌های ایدئولوژیک در روایت تاریخ علم تأثیر می‌گذارند؟

نشست علمی در خانۀ اندیشمندان علوم انسانی

مرداد ماه 1401

دبیرجلسه: دکتر مالک شجاعی

سخنران: دکتر امیرمحمد گمینی

ویدئوی جلسه

https://www.aparat.com/v/IdMKk

کتاب پیشنهادی

مقدمه‌ای بر تاریخ‌نگاری علم. هلگه کراگ. نشر سمت

گفتگوی پوریا ناظمی از پادکست «در این شب‌ها» با امیرمحمد گمینی

دربارۀ فرضیۀ افول علم در دوران

اسلامی و نقد و بررسی آن

نسخۀ ویدئویی

https://youtu.be/076IF9oHh6c

منابعی برای مطالعه بیشتر در این موضوع:

1. در این ویدئو تصاویری از نسخه های خطی علمی و شواهد تاریخی را آمده است

https://www.aparat.com/v/CnNTJ

2. گمینی این کتاب را به زودی منتشر می کند: ما چگونه ما نشدیم: نقد و بررسی فرضیۀ افول علم در ایران و عوامل آن. نشر کرگدن.

3. مقاله جمیل رجب در جواب واینبرگ، با عنوان «چه زمانی علوم دوره اسلامی از بین رفت؟» با ترجمۀ حمید بهلول در سال 1397 در مجلۀ نجوم شمارۀ 268 منتشر شده و در وبسایت پژوهشکدۀ تاریخ علم دانشگاه تهران قابل بارگیری است.

https://utihs.ut.ac.ir/documents/48952072/0/ragep-Bohlul

4. درباره انگیزه های مذهبی و مابعدالطبیعی در مخالفت با ارسطو در رنسانس و انقلاب علمی قرن هفدهم مطالعۀ دو کتاب زیر را پیشنهاد می‌شود

مبادی مابعدالطبیعی علوم نوین نوشتۀ آرتور برت، ترجمۀ عبدالکریم سروش، نشر سروش، 1368.

گذار از جهان‌بسته به کیهان بی‌کران نوشتۀ الکساندر کویره، ترجمۀ علیرضا شمالی، نشر نگاه معاصر، 1387.

5. ظاهراً اولین بار توفیق حیدرزاده مقاله‌ای به فارسی در سال 1375 در شمارۀ 15 و 16مجلۀ وقف میراث جاویدان درباره مدل‌های غیربطلمیوسی منتشر کرد با عنوان «نظام بطلمیوسی و مدل‌های غیر بطلمیوسی پیش کپرنیک». http://mag.waqfi.ir/Article.aspx?articleID=338

6. گمینی در کتاب دایره‌های مینایی: پژوهشی در تاریخ کیهان‌شناسی در تمدن اسلامی، نشر حکمت سینا، به طور مشروح به مدل‌های بطلمیوسی و غیربطلمیوسی نزد منجمان مراغه پرداخته‌ و جزئیات بحث را بر اساس پژوهش‌های اخیر و اسناد در دسترس آورده‌است. علاوه بر این، آرای طوسی و شیرازی دربارۀ دلایل سکون زمین و تأثیری که در قرون بعد گذاشت را شرح داده‌است

7. درباره رویارویی علمای اصولی با نجوم جدید در دوران قاجار بنگرید به مقاله‌ام با عنوان «علمای امامیه و نجوم جدید در عصر قاجار» در شمارۀ 24 (1397) مجلۀ تاریخ علم.

https://jihs.ut.ac.ir/article_72849.html

8. مقاله صلیبا دربارۀ شمس‌الدین خفری (دورۀ صفوی) ترجمه شده و در مجلۀ میراث علمی اسلام و ایران شمارۀ 3 سال 1392 با عنوان «مدل‌های غیربطلمیوسی شمس الدین خفری در اواخر دوره اسلامی» منتشر شده است.

http://mirasmaktoob.ir/fa/system/files/nashriat/ME3-Gamini-Khafri.pdf