Drzazgi Świata

Dziś rozmawiamy o miejscu, które zaraża myślami o końcu naszej cywilizacji. O świecie, który krawędź juz przekroczył.
Patrzymy na zetknięcie się dwóch mizernych światów - świata ludzi zniszczonego przez cywilizację i świata jednych z najbardziej archetypicznych zwierząt. Świat wielorybów odchodzi, ale też i świat tych ludzi odchodzi.
"Wieloryb z Lorino", bo to ten film jest pretekstem do naszego spotkania, to dla mnie film o przemijaniu, końcu i przegranej pozycji. Nie jest to geograficzna ciekawostka. To wizja, w którą stronę zmierzamy.
Maciek Cuske to nie tylko reżyser filmu, o którym dziś rozmawiamy, ale też scenarzysta i operator filmów dokumentalnych - oraz po prostu, wrażliwy człowiek. Za film "Wieloryb z Lorino" otrzymał nagrodę Orła 2021.

Kiedy przechodzi huragan i na przestrzeni długiej na 130km i szerokiej na 15km powala drzewa, nazywamy to katastrofa, tragedią, zniszczeniem. Jako ludzie opiszemy tę sytuację w samych dramatycznych słowach. Ale słowa te są obce przyrodzie. Dla lasu taka właśnie katastrofa przyrodnicza może być ogromną szansą na dziesiątki pozytywnych i połączonych ze sobą procesów, które doprowadzą do dużo trwalszego, zdrowszego lasu.
Profesor Kazimierz Rykowski zaprosił mnie do swojego uroczego domu na Mazurach i tam, na ganku, tuż nad samym jeziorem rozmawialiśmy o tym, jak oduczyć się antropologicznego spojrzenia na las? Profesor wskazuje, że patrząc na przyrodę nie można zapomnieć o... czasie. Bo jej cechą jest trwanie, więc nie powinniśmy patrzec cząstkowo. A jak mało w Europie – nie tylko w Polsce! - zna się na lesie tak jak on. Jego dorobek jest niewiarygodnie imponujący – tylko posłuchajcie, choć i tak nie jestem w stanie wymienić wszystkich osiągnięć Profesora - był przewodniczącym Europejskiej Komisji Leśnictwa Organizacji Narodów Zjednoczonych do spraw Wyżywienia i Rolnictwa, był członkiem Światowej Komisji Leśnictwa i Trwałego Rozwoju ONZ. Jest członkiem Szwedzkiej Królewskiej Akademii Rolnictwa i Leśnictwa, a także trzech Komitetów Naukowych Polskiej Akademii Nauk. Był wiceprzewodniczącym Rady Naukowej Europejskiego Instytutu Leśnego w Joensuu w Finlandii. Jest ekspert w sekretariacie Konwencji o Różnorodności Biologicznej. Autor ponad 200 publikacji naukowych, artykułów, rozpraw oraz książek. Jest współautorem patentu na biologiczną metodę ochrony lasu. Mało? To jeszcze Wam dodam, że Kazimierz Rykowski jest też artystą! Jego prace malarskie i rzeźbiarskie były prezentowane na wielu wystawach.

W wielu krajach Bliskiego Wschodu – choć nie tylko - skutki oficjalnego odejścia od wiary są dużo poważniejsze niż u nas w Polsce. Grozi za to więzienie, kary cielesne, pozbawienie obywatelstwa, a nawet kara śmierci. To z pewnością jest bardzo silny knebel dla wielu niewierzących. Bo wbrew temu, co wydaje się wielu osobom, ateizm na bliskim wschodzie istnieje i nie każdy, kto mieszka w kraju muzułmańskim jest muzułmaninem. Niejawny albo nietolerowany ateizm przyczynia się do komplikowania relacji międzyludzkich, nakazy religijne zaczynają być ważniejsze, niż szczęście własnych dzieci, a wiara jest utożsamiana z byciem dobrym człowiekiem.
Na ten fascynujący temat rozmawiam z Katarzyna Rodacką, iranistką i dziennikarką. Bliska jest jej tematyka praw człowieka, społecznych inicjatyw oraz pozaeuropejska perspektywa.
Jeśli uważasz tę audycję za wartościową i cenisz niezależne dziennikarstwo, być może rozważysz wsparcie mojego podcastu. Informacje na ten temat znajdziesz na stronie www.patronite.pl/kamilakielar

Wymarsz wojsk z danego kraju zazwyczaj trwa kilka lat i łatwo myśleć, że wraz z nim odeszło wszystkie co złe. Niestety procesy dekolonizacji na poziomie umysłów i wyobrażeń trwają pokolenia, a nie kilka lat. Dlatego dziś próbujemy dojrzeć, jak daleko pada cień postkolonializmu w świecie. I co takiego się dzieje, że chętnie ubieramy się w strój brytyjskich kolonizatorów, a nie przyjdzie nam do głowy ubrać się w strój carskiego urzędnika w Warszawie? Dlaczego w ogóle kolonializmowi przyczepiamy przystojną twarz Roberta Redforda, a nie jego prawdziwe oblicze? Zastanawiamy się, czy o kolonializmie lepiej mówić językiem naukowym, czy pewnie tym bardziej prawdziwym, czyli emocjonalnym.
Mój dzisiejszy gość, to jedna z osób, które osobiście podziwiam najbardziej. Doktor Paweł Cywiński, bo to on zgodził się przyjąć dzisiejsze zaproszenie do Drzazg, to kulturoznawca, orientalista, geograf i dziennikarz. Jego zainteresowania ogniskują się wokół neokolonializmu turystycznego, zagadnień narracyjnych, świata arabskiego, islamu, tematyki postkolonialnej oraz problematyki państw nieuznanych i upadłych. Odwiedził, prowadził badania lub przygotowywał reportaże w ponad pół setce państw na świecie.
Współtwórca projektu post-turysta.pl, uchodźcy.info i... zdobywca Korony Warszawy.

Kiedy wzrastają temperatury, podnoszą się oceany a ziemia jałowieje, ludzie zaczynają być zmuszeni do opuszczenia miejsc, których już dłużej nie mogą nazywać domem, bo nie daje on im bezpieczeństwa, jedzenia ani gwarancji przyszłości. Łatwo nam zrozumieć, że ktoś ucieka przed wojną, ale dlaczego trudno nam zrozumieć, że ktoś ucieka przed klimatem? Kiedy powódź zabiera ci dom, tracisz wszystko, efekt jest ten sam jak po wybuchu bomby i takie samo jest cierpienie. Chociaż w powszechnym wyobrażeniu migranci klimatyczni to ubodzy ludzie z biednych krajów, skutki globalnego ocieplenia coraz częściej zmuszają także Europejczyków do opuszczania swoich domów. Dlatego w rozmowie z Patrykiem Strzałkowskim rozmawiamy nie tylko o krajach azjatyckich, afrykańskich czy wyspierskich państwach położonych na Pacyfiku, ale również o Niemczech czy Holandii.
Obecnie szacuje się, że do 2050 roku na świecie będzie nawet od 200–250 mln uchodźców klimatycznych. Już teraz, licząc od 2008 r., ponad 318 mln ludzi na całym świecie zostało uchodźcami klimatycznymi. Tak wynika z raportu Centrum Monitorowania Przemieszczeń Wewnętrznych.
Patryk Strzałkowski, mój dzisiejszy gość, specjalizuje się w tematyce klimatu i środowiska oraz w tematach spraw zagranicznych. Autor m.in. cyklu Piątki dla klimatu w portalu Gazeta.pl, a także reportaży z Bliskiego Wschodu i innych części świata. Patryk prowadzi również rozmowy na żywo w programie Zielony Poranek.