Açık Bilim Podcast

Muhabbet Teorisi yeni bölümünde Çağrı Yalgın ve Tevfik Uyar bir gazetenin bilim köşesinde çocukların sorduğu ilginç sorulardan bahsettiler:
"Bir kavonoza osurursak 10 yıl sonra kapağını açsak kokar mı?"
Su altında ağlanabilir mi?
Keyifli Dinlemeler..

Learn more about your ad choices. Visit megaphone.fm/adchoices

https://youtu.be/YiigQ0BHOAY
Haberler:
Bilim insanları yeterli uykunun damar tıkanıklığını da engellediğini keşfettiler. Farelerin kullanıldığı deneylerde uykusuz kalan farelerin atardamarlarındaki plakaların daha kalın olduğu gözlendi.
Kaynak:
https://www.sciencedaily.com/releases/2019/02/190213132317.htm
Astronomlar Güney yarım küre gökyüzünü kaplayan 4000 üyeli bir yıldız akıntısı keşfetti. EASA Gaia verileri kullanılarak keşfedilen yıldızlar, 1 milyar yıl önce oluştuğu günden bu yana birlikte hareket ediyorlar.
Kaynak:
https://www.sciencedaily.com/releases/2019/02/190215092908.htm
Danimarkalı araştırmacılar, grafeni elektrik özelliklerini bozmadan nano boyutlara indirmeyi başararak, grafen temelli nanoelektrik alanının önemli bir sorununu aşmayı başardılar.
Kaynak:
https://www.sciencedaily.com/releases/2019/02/190219132704.htm
Penn State Üniversitesi’nde geliştirilen yeni spektograf, soğuk yıldızlar çevresindeki gezegenlerdeki sıvı su varlığını uzaktan tespit etmeyi mümkün hale getirecek.
Kaynak:
https://www.sciencedaily.com/releases/2019/02/190221095054.htm
DNA temelli ölçülen biyolojik yaşın, gelecekte meme kanseri olma riskini belirleyebileceği bulundu. Araştırmaya göre gerçek yaş ile biyolojik yaş arasındaki her beş yıllık fark, meme kanseri riskinde %15’lik bir artışa neden oluyor.
Kaynak:
https://www.sciencedaily.com/releases/2019/02/190222125223.htm
Seslendirenler: Kübra Karacan, Doğukan Güzelşen
Müzik: Zamanusta, "Kararlı Denge"
Teşekkürler (Patreonda kayıtlı isimler kullanılmıştır): Deniz Kozluklu, Sule Civi, Kaya Gökçe Dinçyürek, Okan Ulas Gezeroglu, Evren Akal, İpek Doğramacı, Yeşim Atalı, Tunç Kuyucu, Mehmet Soylu, Ediz Kırman, Zeynep Kiziltan, Koray Al, Ozgur Bozat, Zeynep Karartı, Tevfik Uyar, Çağrı Yalgın, Gursel Mutlu, Melis Aritman Alp, Cengiz Gokdeniz, Ozgur AGCAKAYA, Evren Aslankaraoğlu, Utku Sakallıoğlu, Arman Sernaz, Berkan Alper Kaya, Cem Karaoguz, Ihsan özyürek, Cenk Altı, Celil Bozkurt, Guven Atbakan, Yang Wen-li, emin gezer, Sifsty, özdemir bayraktaroğlu, Okyman, Arif Akar, Melike Ceren İnan, Gamze, Eren Şener, Evrim Ağacı, Sezer, Can Sürer, Sakine Atila Karaca, fatih karagülle, Cem Ünalan, aerkan, Cem Mergenci, Sertaç Tuncel

Learn more about your ad choices. Visit megaphone.fm/adchoices

https://www.youtube.com/watch?v=U2UAH8gwBC4
Haberler
British Medical Journal’da yayımlanan bir araştırma düzenli olarak yenen kızartmanın menopoz sonrası kadınlarda ölüm riskini %13 artırdığını ortaya koydu.
https://www.sciencedaily.com/releases/2019/01/190123191637.htm
Ay’ın ortaya çıkmasına neden olan Büyük Çarpışma (yani “Dünya’nın Thea ile çarpışması”) aynı zamanda yaşamın kaynağı olabilir. Petrolojistlerin araştırması, başta karbon ve azot olmak üzere yaşamın başlıca elementlerinin Thea’dan geldiğini öne sürüyor.
https://www.sciencedaily.com/releases/2019/01/190123144519.htm
İsveçli araştırmacılar Güneş enerjisini 18 yıl boyunca muhafaza edebilen özel bir sıvı geliştirdiler. Güneş ışığıyla dönüşüme uğrayan molekül, bir katalizör yardımıyla eski haline döndürüldüğünde hapsettiği enerjiyi geri bırakıyor. Maddenin kapasitesi kilogram başına 250 watt-saat.
https://www.sciencealert.com/scientists-create-liquid-fuel-that-can-store-the-sun-s-energy-for-up-to-18-years
Yeni yayımlanan bir çalışmaya göre 1971’de Ay’dan getirilen örnekler arasında “memleketine geri dönen” bir parça olabilir... Big Bertha adı verilen kayanın içerisinde Dünya orijinli olduğu düşünülen bir parça bulundu.
https://www.sciencealert.com/earth-s-oldest-rock-may-have-been-found-it-was-um-on-the-moon
---------------------------------------------------------------------------
Seslendirenler: Kübra Karacan , Doğukan Güzelşen
Müzik: Zamanusta, "Kararlı Denge"
_________________________________________________________________
Bu yayınımızı Ocak ayı ücretli abonelerimiz sayesinde gerçekleştirdik.
Ücretli abonemiz olarak bize destek vermek için sayfamızı ziyaret edebilirsiniz:
https://www.patreon.com/acikbilim
Teşekkürler (Patreonda kayıtlı isimler kullanılmıştır):
Deniz Kozluklu, Sule Civi, Kaya Gökçe Dinçyürek, Okan Ulas Gezeroglu, Evren Akal, İpek Doğramacı, Yeşim Atalı, Tunç Kuyucu, Mehmet Soylu, Ediz Kırman, Zeynep Kiziltan, Koray Al, Ozgur Bozat, Zeynep Karartı, Tevfik Uyar, Çağrı Yalgın, Gursel Mutlu, Melis Aritman Alp, Cengiz Gokdeniz, Ozgur AGCAKAYA, Evren Aslankaraoğlu, Utku Sakallıoğlu, Arman Sernaz, Berkan Alper Kaya, Cem Karaoguz, Ihsan özyürek, Cenk Altı, Celil Bozkurt, Guven Atbakan, Yang Wen-li, emin gezer, Sifsty, özdemir bayraktaroğlu, Okyman, Arif Akar, Melike Ceren İnan, Gamze, Eren Şener, Evrim Ağacı, Sezer, Can Sürer, Sakine Atila Karaca, fatih karagülle, Cem Ünalan, aerkan, Cem Mergenci, Sertaç Tuncel

Learn more about your ad choices. Visit megaphone.fm/adchoices

Yıl sona ererken, sinirbilimde 2018 yılında yaşanan gelişmeleri özetledik.
Önemli başlıklarımız arasında kahvenin beyni koruyucu etkileri, ketamin ile depresyon tedavisi, tıbbi marihuana, beyin-bağırsak ilişkisi ve yeni keşfedilen kuşburnu nöronları gibi konular vardı.
Keyifli Dinlemeler...

Learn more about your ad choices. Visit megaphone.fm/adchoices

16 Şubat 1937 tarihinde, Wallace Hume Carothers adlı bir kimyager, çalıştığı Dupont şirketi adına “naylon” adı verilen yeni bir malzemenin patent sahibi oldu. Buluşunun ticari değeriyle ilgili bazı hayaller kurmuş olsa gerek; ama nasıl bir kültürel etki yaratacağına dair muhtemelen hiçbir fikri yoktu.
Carothers, “Polimer 6-6” adını verdiği ilk naylonu üretmeyi, Dupont'ta işe başlamasından beş yıl sonra, 1935’te başardı. Malzeme hem esnekliği hem de sağlamlığı bakımından arzu edilen tüm kriterleri karşılıyordu. “Naylon” ismi tamamen keyfi bir isimdi. Sonundaki “-on” eki iplik üretmekte kullanılan diğer malzemelere, pamuğa (yani “Cotton”a) ve bitkisel ipeğe (yani rayona) benzesin diye eklenmişti. Baştaki N, Y ve L harflerinin New York ve Londra'yı temsil ettiğine dair bazı söylentiler olsa da, ismin tam anlamıyla nereden geldiğini bilmiyoruz. Bildiğimiz şey, naylona o dönemde çok fazla ümit bağlandığı. Zira Japonya’dan yapılan ipek ithalatını düşürmesi bekleniyordu ve bu nedenle ABD hükümeti de naylon hakkındaki gelişmeleri ilgiyle izliyenler arasındaydı.
Hakkını vermek lazım: Dupont buluşunu harika pazarlamış, hem hükümette hem de sektörde “ipekten daha iyi bir malzeme olduğu” yönünde epey beklenti yaratmıştı. “İnsan elinden çıkmış ilk yapay tekstil ipliği” ve “Çelik kadar güçlü, örümcek ağı kadar ince” sloganlarıyla duyurulan icat, önce fuarlarda tanıtıldı. Zamanla ürünün sağlamlığı hakkındaki beklentiler boşa çıktı... Görünen o ki Dupont buluşunu fazla abartmıştı. Ancak Dupont, ürünün başka bir potansiyelini keşfettti: İpek çorapların yerini alabileceğini! Çünkü ilk partide üretilen 4000 çift naylon çorabın tamamı tanıtım amacıyla yapılan halka açık satışta üç saat kadar kısa bir sürede tükenmişti. Durumu iyi tahlil eden DuPont, pazarlama stratejisini değiştirdi: Artık naylonun daha çok “estetik” ve "pratik" yönüne vurgu yapacaktı; bu amaçla oluşturulan yeni reklam sloganı şöyleydi:
“Eğer naylonsa daha şıktır ve... Aman tanrım! Ne kadar da çabuk kuruyor!”
Naylon çoraplar kısa sürede kadın giyim modasının vazgeçilmez bir parçası oldu. Dupont, naylon çorapları piyasaya sürdüğü ilk yıl tam 64 milyon çift çorap satmayı başardı. İpekten kötü performans göstermesine rağmen fiyatı ipeğin neredeyse iki katıydı ama öyle bir moda olmuştu ki, ikinci dünya savaşı sırasındaki "çorap kıtlığında" karaborsaya düşmüş, çifti 20 dolardan satılır olmuştu. Kıtlığın sebebi Dupont'un 1942 yılı başlarında kadın giyim ürünleri üretmeyi durdurarak ABD ordusu için paraşüt ve çadır üretmeye başlamasıydı. Japonya'nın ABD'ye ipek ihracatını durdurması, ipek çorap bulmayı da imkânsız hale getirmişti. Çok daha seksi olduğu düşünülen naylon çorap tutkusu o kadar yaygındı ki, bazı kadınlar bacaklarını koyu renge boyayıp bacak arkalarına kalemle çizgi çekip, çorap illüzyonu yaratıyorlardı.
Hasret 1946 yılında Dupont'un tekrar çorap üretmesiyle sona erdi sanmayın... Şirket piyasanın talebini karşılamakta epey güçlük yaşadı. Öyle ki, bir defasında 13.000 adet çorap için tam 40.000 kişi sıraya girmiş, çoraplara erişmek isteyen kadınlar birbirlerini ezerek tarihe “Naylon Ayaklanması” olarak geçen izdihama neden olmuştu. DuPont çorap talebini karşılayamayınca dava tehdidiyle karşı karşıya kaldı ve 1951 yılında üretim lisansını paylaşmaya, yani başka şirketlerin de naylon üretmesine razı oldu.
Günümüzde naylon ve türevleri giyimden ambalajlamaya, tesisat elemanlarından sağlık ürünlerine kadar gündelik hayatımızdaki pek çok şeyde kullanılıyor. 2013 yılındaki verilere göre küresel pazarının büyüklüğü yıllık 20 milyar dolar civarında. Çevreye olan etkileriyse tartışmalı. Yapılan bir araştırmaya göre bir kilogram naylonla bir kilogram yünün karbon izi birbirine hemen hemen eşit. Naylonun bir de kolaylıkla geri dönüştürülme avantajı var. Eğer hepimiz geri dönüşümüne dikkat edersek, naylon pek çok malzemeye göre ucuz ve hafif bir alternatif.

Learn more about your ad choices. Visit megaphone.fm/adchoices